Basic HTML Version
Η κοινωνιολογία ως επιστήμη και η χρησιμότητά της
Παπαρίζος Α.
.
Κοινωνίας Δρώμενα, τ. 2, 2014
92
εργασία του, για να ξεκουράζεται. Καταργήθηκε
όντως η
εργασία στην Ελλάδα; Ο καθένας μπορεί
να απαντήσει. Νομίζω, όμως, μετά τις τελευταίες
εκλογές επανήλθε η ονομασία Υπουργείο
Εργασίας στην σχετική υπηρεσία του κρατικού
μηχανισμού.
Πέρα από την ιδεολογία και τα νοήματα της
εργασίας
, τα οποία επιχείρησα να αναφέρω και
να αποτυπώσω αμέσως πιο πάνω, ποια είναι η
ουσία της εργασίας; Ή αν θέλετε με
επιστημονικούς όρους, «τι είδους σχέση είναι η
εργασία;» Οφείλω να επισημάνω, ότι, δυστυχώς
ή ευτυχώς, μας αρέσει ή δεν μας αρέσει, το
ερώτημα τι είδους σχέση είναι η εργασία το
απάντησε επιτυχώς, και καθόρισε την σχέση
βέβαια επιστημονικά, ο ίδιος στοχαστής ο οποίος
έθεσε και απάντησε στο ερώτημα «τι είναι
κεφάλαιο», ο Κάρολος Μαρξ. Και ενώ το ιστορικό
γεγονός της εμφάνισης του κεφαλαίου στην
Ευρώπη το μελέτησε και έδωσε απαντήσεις στην
εργασία του «Κεφάλαιο», την απάντηση στο
ερώτημα «τι είναι εργασία» την έδωσε στην
μελέτη του που προηγήθηκε του «Κεφαλαίου» και
αναφέρεται στους «Προκαπιταλιστικούς τρόπους
παραγωγής».
Στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία, όταν
κάποιος θέλει να ιδρύσει μία επιχείρηση αναζητά
κεφάλαιο, ενώ
κεφάλαιο είναι σύνθεση σχέσεων
και πράξεων που απορρέουν μέσα και μέσω της
ίδρυσης μιας επιχείρησης, μετά, δηλαδή, ή σχεδόν
αμέσως, με την λειτουργία της
. Στις αντιλήψεις
μας, με άλλα λόγια, αντιστρέψαμε την ιστορική
πραγματικότητα.
Στην ιστορία, βέβαια, κλασικό
είναι το γεγονός της αντιστροφής των αιτίων με τα
αποτελέσματα. Πολύ συχνά εκλαμβάνουμε τα
αποτελέσματα ως αιτίες.
Πολύ συχνότερα οι
καθημερινοί άνθρωποι και λιγότερο συχνά οι
επιστήμονες. Τις επιστημονικές θέσεις του Μαρξ
βέβαια τις παραποίησαν πρώτα από όλους αυτοί
που τον μελέτησαν και τον αγάπησαν σε κάθε
ιστορική περίοδο. Όπως και με τον κάθε κλασικό
συγγραφέα και επιστήμονα, άλλωστε, αρχίζοντας
από τους αρχαίους Έλληνες κλασικούς, τον
Αριστοτέλη, επί παραδείγματι.
Με καθημερινές, κατ’ αρχάς, λέξεις, θα έλεγα
ότι
εργασία έχουμε στις περιπτώσεις εκείνες κατά
τις οποίες αυτός που δραστηριοποιείται σε ένα
οποιοδήποτε πεδίο δημιουργίας, στη Φύση ή σε
εργαστήριο, έχει σκοπό να διαθέσει τα
παραγόμενα αγαθά στην αγορά και να εισπράξει
ή να αφαιρέσει, έναντι του συνόλου των όσων
ξόδεψε ή επένδυσε, ένα επιπλέον εισόδημα
(κέρδος). Αυτά, βέβαια, που ξόδεψε ή επένδυσε,
είναι δυνάμεις και γνώσεις, πρώτες ύλες και
εργαλεία, αρχίζοντας βέβαια από την ανάπτυξη
και τη χρήση της γλώσσας.
Η ανταλλαγή αγαθών δεν αποβλέπει κατ’
αρχάς στην είσπραξη ή την απόκτηση πλεονά-
σματος-κέρδους, ή, ορθότερα
, επί πλέον αξίας,
δίχως όμως να αποκλείεται κάτι τέτοιο. Το
πλεόνασμα-κέρδος είναι δυνατόν να αφαιρεθεί
κατά την παραγωγή, όταν η εργασία κάποιων που
εργάζονται με τον ιδιοκτήτη ή για αυτόν
αποζημιώνεται με μικρότερη αμοιβή από την αξία
όλων όσων κατέβαλαν ή επένδυσαν. Είναι όμως
δυνατόν, επίσης, να αφαιρεθεί και στην αγορά,
όταν τα παραχθέντα αγαθά διατίθενται, για
πολλές και διαφορετικές αιτίες, ακριβότερα από
την πραγματική τους αξία, από όλα όσα, δηλαδή,
έχουν επενδυθεί ώστε να παραχθούν. Ενδέχεται
μάλιστα, κατά τις περιπτώσεις αυτές, οι εργάτες ή
οι κάθε είδους εργαζόμενοι για την παραγωγή
των αγαθών αυτών να αμείβονται ή να
αποζημιώνονται περισσότερο από τη συνολική
αξία των όσων επένδυσαν, όπως ενδέχεται να
συμβαίνει με τον ιδιοκτήτη και τον εργοδότη.
Εάν επεδίωκα έναν αυστηρό επιστημονικό
ορισμό της εργασίας θα έλεγα τα εξής.
Εργασία,
είναι μία πολυσύνθετη σχέση του ανθρώπου με
τον εαυτό του, τους άλλους – κοινωνία και με τη
Φύση, μέσα και μέσω της οποίας κινητοποιούνται
και αναλώνονται στα ποικίλα πεδία της Φύσης και
των εργαστηρίων στα οποία κινητοποιείται δημι-
ουργικά, δυνάμεις, γνώσεις, εργαλεία και πρώτες
ύλες, με σκοπό την δημιουργία-παραγωγή κάθε
είδους αγαθών και υπηρεσιών, σχεδιασμένων
όμως εξ αρχής να διατεθούν σε αγορά, με σκοπό
την είσπραξη ή αφαίρεση μιας επιπλέον αξίας-