Page 80 - Microsoft Word - τελικό αρχείο

Basic HTML Version

Παράγοντες αυξομείωσης των αισθημάτων ξενοφοβίας Ιντζεσίλογλου Ν.
Κοινωνίας Δρώμενα, τ. 2, 2014
80
Έτσι, όταν αναφερόμαστε στο φαινόμενο της
ξενοφοβίας, οφείλουμε να επισημάνουμε το
δια-
φορικό
χαρακτήρα της ξενοφοβίας. O διαφορικός
χαρακτήρας της ξενοφοβίας σημαίνει ότι, για
διάφορους λόγους, ο πληθυσμός υποδοχής δεν
φοβάται όλους τους ξένους και ότι αυτούς που
φοβάται δεν τους φοβάται με τον ίδιο τρόπο, στον
ίδιο βαθμό και με την ίδια ένταση. Πράγματι, οι
πρόσφυγες ή μετανάστες διαφορετικής π.χ.
εθνοτικής προέλευσης μπορεί να βρίσκουν
διαφορετική αντιμετώπιση από τους πληθυσμούς
υποδοχής. Έτσι, π.χ. στην Ελλάδα είναι κοινή
πεποίθηση κι αυτό είναι εύλογο, ότι οι εκ Ρωσίας
προερχόμενοι ελληνικής καταγωγής πρόσφυγες,
παλιννοστούντες ή μετανάστες κι οι βορειο-
ηπειρώτες αδελφοί μας έχουν διαφορετική,
τουλάχιστον συναισθηματικά, αλλά συχνά και
πρακτικά-υλικά, αντιμετώπιση από αλλοεθνείς
μετανάστες, όταν μάλιστα αυτοί οι τελευταίοι
προέρχονται από γειτονικές χώρες, οι οποίες,
τουλάχιστον κατά το παρελθόν, έχουν εγείρει
θέματα διεκδικήσεων κατά της εδαφικής ακε-
ραιότητας της χώρας μας.
Γενικότερα σε όλην τη Δυτική Ευρώπη παρα-
τηρούνται φαινόμενα έντονης διαφοροποίησης
στην αντιμετώπιση των μεταναστών σε συνάρτηση
ή και ανεξάρτητα από την εθνοτική τους κατά-
γωγή. Υπάρχουν, πράγματι, περιπτώσεις πλήρως
επιτυχημένης ενσωμάτωσης των καλλιτε-χνών, των
συγγραφέων, των αθλητών, καθώς και άλλων
προσώπων που μιλούν πολλές γλώσσες, έχουν
προσωπικές φιλίες με άτομα-μέλη της κοινωνίας
υποδοχής ή διαθέτουν χρήματα και νόμιμα
διαβατήρια. Αντίθετα, άλλοι μετανάστες, και είναι
αυτοί που δημιουργούν το μεγάλο πρόβλημα στις
κοινωνίες υποδοχής, ζουν στο περιθώριο της
κοινωνικής ζωής, συχνά στην παρανομία, κάτω
από άθλιες συνθήκες υγιεινής και κατοικίας και
είναι θύματα εκμετάλλευσης στο πλαίσιο μιας
παραοικονομίας που τους οδηγεί στην αθλιότητα
και συχνά στην παραβατικότητα και στην
εγκληματικότητα. Άλλωστε και μόνο το γεγονός της
τυχόν παράνομης εισόδου και διαμονής σε
οποιαδήποτε κοινωνία υποδοχής, καθιστά από
μόνο του τους παράνομους μετανάστες εύκολα
θύματα εκβιασμών εκ μέρους παράνομων
κυκλωμάτων και συμμοριών, που συγκροτούνται
είτε από Έλληνες είτε και από ομοεθνείς των
οικονομικών μεταναστών. Tέτοιου είδους παρα-
βατικές καταστάσεις, στο βαθμό που πράγματι υ-
πάρχουν, είναι εύλογο και αναμενόμενο να διεγεί-
ρουν αισθήματα ξενοφοβίας σε οποιοδήποτε πλη-
θυσμό υποδοχής και όχι μόνο στον ελληνικό.
H παραπάνω αναφορά μας στο διαφορικό
χαρα-κτήρα της ξενοφοβίας μάς εισάγει κατευ-
θείαν στον προβληματισμό για τους παράγοντες
που εντείνουν τα αισθήματα ξενοφοβίας. Γνωρί-
ζοντας τους παράγοντες αυτούς, μπορούμε να
διαμορφώσουμε μια ορθολογική συνολική πολι-
τική υποδοχής ξένων στην κοινωνία μας, έτσι ώστε
να αποφύγουμε τη διέγερση και έξαψη
αισθημάτων ξενοφοβίας και να επιτύχουμε την
ομαλή ένταξη των οικονομικών μεταναστών στη
χώρα μας.
4. Kριτήρια-παράγοντες αυξομείωσης των
αισθημάτων ξενοφοβίας
Υπάρχουν κάποια κριτήρια, που θεμελιώ-
νονται τόσο στον ορθό λόγο όσο και στην κοινω-
νιολογική έρευνα και την ιστορική εμπειρία πολ-
λών λαών, με βάση τα οποία είναι δυνατό να
μετρήσουμε ή και να προβλέψουμε την ένταση με
την οποία εμφανίζεται ή πρόκειται να εμφανισθεί
το φαινόμενο του ρατσισμού και της ξενοφοβίας
σε οποιαδήποτε ιστορική στιγμή και κοινωνία. Tα
κριτήρια αυτά είναι, κατά την άποψή μας και
σύμφωνα με κοινωνιολογικές μελέτες που έγιναν
σε δυτικοευρωπαϊκές χώρες, τα εξής:
α)
Iστορικο-ιδεολογικό κριτήριο
Πρόκειται για την υπάρχουσα κυρίαρχη ιδεο-
λογία, όπως αυτή ιστορικά διαμορφώθηκε σε μια
κοινωνία. Έτσι, π.χ. η κυρίαρχη ιδεολογία σε μια
κοινωνία μπορεί να ευνοεί λιγότερο ή περισσότερο
την ανάπτυξη αισθημάτων φιλίας, συμπάθειας και
αποδοχής ή, αντίθετα, υπεροχής ή ακόμη εχθρό-
τητας και φόβου απέναντι σε άλλες κοινωνίες,
άτομα ή κοινωνικές ομάδες.
Aκόμη, η κυρίαρχη ιδεολογία σε μια κοινωνία