Basic HTML Version
Κοινωνίας Δρώμενα, τ. 2, 2014
27
Από
την
«
τρίτη Ρώ η
»
του
Mazzini
στη
«Roma Fascista»
του
Mussolini
:
η
υθολογική
θε ελίωση
της
ιταλικής πολιτικής
έσα από
την
αρχαιολογία
,
την
ιστορία
,
την πολεοδο ία
,
τις
τέχνες
Καλλιόπη Παυλή,
Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια,
Πάντειο Παν/μιο
redionia@hotmail.com
Περίληψη
Σύμφωνα με τον καρμπονάρο Giuseppe Mazzini, όπως ο χριστιανισμός είχε εξαλείψει την
αλαζονική Ρώμη των ρωμαίων αυτοκρατόρων έτσι και το κίνημα του Risorgimento, της
αναγέννησης της Ιταλίας, θα εξάλειφε τη Ρώμη των άδικων Παπών με την ίδρυση της
«
τρίτης Ρώμης, του ιταλικού λαού
». Η Ιταλία ενώθηκε, όχι αναίμακτα, στο όνομα του
βασιλιά του οίκου της Σαβοΐας Vittorio Emanuele ΙΙ. Έκτοτε η ιστορία της τέθηκε στην
τροχιά των αστικών ιδεολογιών: επιλεκτική αρχαιολογία που παράβλεπε τις ενδιάμεσες
πολιτισμικές παρουσίες αιώνων και στήριξη του ιταλικού καπιταλισμού στο πλαίσιο ενός
ιμπεριαλιστικού οράματος. Δεδομένου ότι η συγκρότηση του έθνους αποτέλεσε μια
αφηγηματική διαδικασία μέσα στην οποία η αρχαιολογία και οι τέχνες δεν αποτέλεσαν
ουδέτερο πεδίο συζήτησης, το άρθρο παρουσιάζει ενδεικτικά παραδείγματα από την
εργαλειοποίηση του πολιτισμού στην κατασκευή της συλλογικής μνήμης: επιλεκτικές
ανασκαφές, καθηλωτικά αρχιτεκτονήματα, εκθέσεις από το παρελθόν, επιστημονικές
σιωπές, φαντασμαγορικές παρελάσεις, όλα θεαματικά και ανθεκτικά δομικά υλικά εθνικής
συνείδησης με επίκεντρο την υπενθύμιση του τεράστιου ιστορικού μεγέθους που είχε
υπάρξει η Ρώμη. Δρώμενα που εκπαίδευσαν αμετάκλητα στη γοητεία του μύθου ένα λαό
που διαιρούσαν οι κοινωνικές ανισότητες αλλά ένωνε η πατρίδα, μάλιστα τόσο
αποτελεσματικά ώστε να θυσιάζεται στις αποικιοκρατικές επιχειρήσεις που θα την
«αποκαθιστούσαν» στις αρχαίες αυτοκρατορικές κοιτίδες της. Πόλεμοι που άνοιξαν την
πόρτα στην κοινωνική εξαθλίωση και στο φασισμό, στον οποίο μικρά και μεγάλα
συμφέροντα θα προσχωρήσουν στο ίδιο πάντα σκηνικό: της αυτοκρατορικής Ρώμης, την
αδιαφιλονίκητη εθνική αξία και δικαιολογία στη βία και τον τρόμο της «εθνικής λύσης» του
Mussolini.
Λέξεις-κλειδιά:
Mύθος, Ρώμη, αρχαιολογία, πολεοδομία, Mussolini, αποικιοκρατία,
φασισμός
Από
την
επαναστατική
αθωότητα
στην
ανησυχητική ετερογένεια
Το έτος 1848 φύσαγε επαναστατικός άνεμος
στην Ευρώπη. Θα ήταν αμέλεια να παραλείψουμε
το κλίμα που από το 1810 είχαν δημιουργήσει οι
εξεγέρσεις εργατών στις βιομηχανικές πόλεις και
την υφέρπουσα αγωνία των αστών, ορατή στην
ανάγκη του Adolphe Thiers, κατοπινού κατα-
στολέα της Παρισινής Κομμούνας, να υπερ-
ασπιστεί στο πολυσέλιδο βιβλίο του το «
δικαίωμα
στην ιδιοκτησία
» από την «
πλάνη του
κομμουνισμού και του σοσιαλισμού
» (Thiers,
1848). Ανάμεσα στις επανα-στάσεις, πρώτη μέσα
στο έτος η Σικελική, που εκδίωξε τους Βουρβόνους