Basic HTML Version
Πολιτιστικές ανακατατάξεις και τούρκικα σίριαλ
Κωνσταντοπούλου Χρ. & Λαροσέλ Δ.Λ.
στην «Ελλάδα της κρίσης»
Κοινωνίας Δρώμενα, τ. 1, Σεπτέμβριος 2013
39
αγροτική έξοδο της δεκαετίας ’60 (όταν η Γερμανία
ζητούσε εργατικά χέρια και η Ελλάδα μόνο αυτά
μπορούσε να δώσει) και στη σύγχρονη θλιβερή
οικονομική κατοχή, δεν έχουν περάσει πολλά
χρόνια. Η εθνική συνείδηση ατύχησε και πάλι να
προσδιοριστεί αξιόπιστα και ανάλογα με τις
πραγματικές συγκυρίες.
Τουρκικός πολιτισμός και σήριαλ
Η ήπια ισχύς
Τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα με την
ανάληψη της εξουσίας από το κόμμα της Δικαιο-
σύνης και της Ανάπτυξης, έχουν συντελεστεί σημα-
ντικές αλλαγές στην άσκηση της εξωτερικής
πολιτικής από τη γειτονική μας χώρας. Η κύρια
στρατηγική της Τουρκίας αφορά την ανάδειξή της
ως ήπια δύναμη σε περιφερειακό ή και διεθνές
επίπεδο. Αυτή η μεταστροφή στην εξωτερική
πολιτική αποδίδεται, αφενός στη
διαδικασία εξευ-
ρωπαϊσμού
της Τουρκίας
, στην επιδίωξη ισχυρο-
ποίησης της θέσης της εν όψει της ένταξής της
στην Ε.Ε και γενικότερα στην αναβάθμισή της
απέναντι στη Δύση. Η πολιτική λοιπόν που ακολου-
θεί η Τουρκία φαίνεται να δίνει ιδιαίτερο βάρος
στη συγκέντρωση ήπιας ισχύος
14
.
Η ισχύς γενικότερα αποτελεί σημαντικό
στοιχείο της συμπεριφοράς των κρατών στο άναρ-
χο διεθνές σύστημα. Η αρχιτεκτονική του διεθνούς
συστήματος είναι αυτή που ωθεί τα κράτη να
επιδιώκουν την απόκτηση ισχύος προκειμένου να
επιβιώσουν, να ευημερήσουν, αλλά και να
διασφαλίσουν τα εθνικά τους συμφέροντα σε ένα
άκρως ανταγωνιστικό περιβάλλον.
Ο αμερικανός καθηγητής Joseph Nye εισήγαγε
μία διάκριση στην έννοια της ισχύος. Χρησι-
μοποίησε τον όρο «ήπια ισχύς» (soft power) σε
14
www.SETimes.com
www.star.tv
www.hurriyetdailynews.com
www.milliyet.com
αντιδιαστολή προς τη «σκληρή ισχύ» (hard power),
η οποία βασίζεται στη χρησιμοποίηση του πειθα-
ναγκασμού με χρήση κυρίως της στρατιωτικής και
της οικονομικής ισχύος. Ο Nye ορίζει ως ήπια ισχύ
τη μορφή εξουσίας που πείθει τους άλλους να
επιθυμούν αυτό που επιθυμείς, αντί να τους
εξαναγκάζει. Πρόκειται κατά βάση για ένα έμμεσο
τρόπο προβολής ισχύος.
Έχει γίνει πλέον εμφανής η θέληση της
τουρκικής κυβέρνησης να συγκεντρώσει όση
περισσότερη ήπια ισχύ γίνεται κυρίως μέσα από
την ταχέως αναπτυσσόμενη τηλεοπτική βιομηχα-
νία. Από το 2001, 65 τουρκικές τηλεοπτικές σειρές
έχουν πωληθεί στο εξωτερικό, αποφέροντας
περισσότερα από 50 εκατ. δολάρια στην τουρκική
τηλεοπτική βιομηχανία. Οι Τούρκοι πρωταγωνιστές
είναι σήμερα πολύ γνωστά πρόσωπα στις περισ-
σότερες χώρες που προβάλλονται οι εν λόγω σει-
ρές, ενώ οι σκηνές από την Κωνσταντινούπολη
έχουν τραβήξει δεκάδες χιλιάδες τουρίστες από-
φέροντας σημαντικά κέρδη και στη βιομηχανία του
τουρισμού.
Πέρα όμως από τις μεγάλες πωλήσεις και την
εμπορική επιτυχία, εξίσου σημαντική είναι και η
προβολή της Τουρκίας. Στα Βαλκάνια και τη Μ.
Ανατολή, περιοχές που παραδοσιακά βλέπουν με
δυσπιστία την τουρκική επιρροή η δύναμη της
τηλεόρασης συμβάλλει σημαντικά στην επανα-
τοποθέτηση της χώρας. Σύμφωνα με πρόσφατη
έκθεση με τίτλο
Η αντίληψη για την Τουρκία στη
Μ. Ανατολή 2010
του τουριστικού ιδρύματος
οικονομικών και κοινωνικών μελετών, το 78% των
ερωτηθέντων δήλωσαν ότι έχουν παρακολουθήσει
κάποια τουρκική τηλεοπτική σειρά
15
. Στην πραγ-
15
Η έκθεση ακόμα αναφέρει ότι οι σειρές έχουν
καταστεί ένα σημαντικό τμήμα της «ήπιας ισχύος» της
Τουρκίας, δημιουργώντας μία μόνιμη δυναμική για την
εικόνα της Τουρκίας στην περιοχή. Η εξάπλωση της
τουρκικής τηλεόρασης εντάσσεται ομαλά στη στρατη-
γική «ήπιας ισχύος» του Τούρκου υπουργού εξωτερικών
Αχμέτ Νταβούτογλου, όπως περιγράφεται συνοπτικά
στο βιβλίο του με τίτλο «Στρατηγικό Βάθος» που κυκλο-
φόρησε το 2001. Ο Νταβούτογλου προωθεί μια ενεργή
και πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική, σύμφωνα με την