Basic HTML Version
Η κρίση ως ευκαιρία και η αξία μίας Νέας Παιδαγωγικής
Μαυροσκούφης Δ.Κ.
Κοινωνίας Δρώμενα, τ. 1, Σεπτέμβριος 2013
11
Donnelly, 2004· Gibson, 2005). Επιπλέον, ο
ακαδημαϊκός χώρος, όσο κι αν απαξιώνεται τα
τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, μπορεί να
συνεισφέρει τα μέγιστα στην ερμηνεία της πολύ-
πλοκότητας του σύγχρονου κόσμου, στην
κατανόηση και τη νοηματοδότηση της τεμαχισμέ-
νης γνώσης, στη διαμόρφωση μιας νέας επιστημο-
λογίας για τη ζωή με όλες τις αβεβαιότητές της
(Barnett, 2000).
Στο πλαίσιο αυτό, η Παιδαγωγική μπορεί να
αναδειχθεί σε προνομιακό πεδίο για τη διαμόρ-
φωση μιας κουλτούρας ελεύθερης και υπεύθυνης
σκέψης με έντονα στοιχεία κριτικής αμφισβήτησης
και αγάπης για τη μάθηση, να εξοπλίσει τους
νέους με μέσα θεωρητικού στοχασμού και
βούληση για πολιτική και ηθική δράση, και να τους
παράσχει τη δυνατότητα να μετασχηματιστούν
από ιδιώτες σε πολίτες της πράξης (Van der Veen,
2003). Παράλληλα, οι πανεπιστημιακές σχολές και
τα τμήματα ανθρωπιστικών και κοινωνικών σπου-
δών μπορούν, ως κέντρα έρευνας και μάθησης για
νεαρούς και νεαρές ενήλικες, να προσφέρουν
σημαντικές μαθησιακές εμπειρίες, να καλλιερ-
γήσουν την κριτική επαγρύπνηση και να βαθύνουν
τη λειτουργία της δημοκρατίας (Deakin Crick, 2005·
Muller, 2004· Smith, 1996/1999).
Υψηλότερο επίπεδο μάθησης θεωρείται η
μετασχηματίζουσα μάθηση (transformative lear-
ning)
, αυτή δηλαδή που οδηγεί στην επανεξέταση
και την ενδεχόμενη τροποποίηση αξιών και πεποι-
θήσεων μέσω μιας διαδικασίας αναστοχασμού και
εφαρμογής. Πιο σημαντικές, ωστόσο, για το
μέλλον είναι οι ιδέες, η γνώση, η σκέψη, η
δημιουργικότητα και η διάθεση για μάθηση πλήρη
νοήματος, παρά την εχθρότητα της εποχής μας για
όλα τα παραπάνω (Pardales & Girod, 2006). Για να
επιτευχθούν τα παραπάνω απαιτείται η συγκρότη-
ση
κοινοτήτων μάθησης και πρακτικής (communi-
ties of learning and practice),
που θα είναι
εστια-
σμένες στην επιστημονική έρευνα, το μόνο αντίδο-
το στη μαγική και συνωμοσιολογική αντίληψη του
κόσμου (Pardales & Girod, 2006· Peterson, 1992·
Wenger, 1998). Το μοντέλο του Αμερικανού
φιλοσόφου Charles Sanders Peirce για την
ερευνη-
τική κοινότητα (community of inquiry)
, όπως το
επεξεργάστηκε περαιτέρω ο John Dewey, είναι
πρόσφορο για όλες τις σχετικές κοινότητες, συνι-
στώντας, έτσι, ένα ενοποιητικό πλαίσιο για όλες τις
επιστήμες (Buchler, 1955· Dewey, 1962).
Η οικοδόμηση τέτοιων κοινοτήτων μέσα στα
πανεπιστήμια έχει ορισμένα βασικά προαπαιτού-
μενα: ικανότητα των σπουδαστών να διαμορ-
φώνουν όρους επικοινωνίας και σχέσεων αλληλε-
πίδρασης μεταξύ τους, σχετική ελευθερία για το
πώς θα λειτουργήσουν και τι ακριβώς θα κάνουν,
διοικητική υποστήριξη, ευέλικτα προγράμματα
σπουδών, διαμόρφωση γενικά αποδεκτού πλαισί-
ου κανόνων και, πάνω από όλα, δασκάλους με
εμπειρία και πίστη στο έργο τους (Pardales &
Girod, 2006· Wells, 1999). Μάλιστα, το μοντέλο
των κοινοτήτων αυτών μπορεί, με κατάλληλες
προσαρμογές, να εφαρμοστεί και στα σχολεία. Σε
ένα τέτοιο μαθησιακό περιβάλλον, όπου θα
κυριαρχεί ο αμοιβαίος σεβασμός μεταξύ δασκά-
λων και μαθητών και θα απουσιάζει ο δογμα-
τισμός, τα αγόρια και τα κορίτσια θα κατακτούν
την ικανότητα διαλόγου και λογικής επιχει-
ρηματολογίας, θα αναπτύσσουν ερευνητικές δεξιό-
τητες και θα προετοιμάζονται να αντιμετωπίσουν
με σοβαρότητα και υπευθυνότητα τα προβλήματα
του πραγματικού κόσμου (Lipman, 2006). Άλλωστε,
χωρίς τις προϋποθέσεις αυτές δε θα είναι σε θέση
να
ονοματίσουν
τον κόσμο, όπως επισημαίνει και ο
Paulo Freire (1977) και, επομένως, να αποκτήσουν
κριτική συνείδηση. Έτσι, όμως, δε θα γνωρίζουν
πώς να ενεργοποιηθούν πολιτικά και να δράσουν
αποτελεσματικά, για να αλλάξουν τον κόσμο.
Τα στοιχεία αυτά, κατεξοχήν ανθρωπιστικά,
θα κλονίσουν την καταχρηστική λογική των λογής
λογής μονοδρόμων και θα επιτρέψουν την ανακά-
λυψη δυναμικών συσχετίσεων μεταξύ παιδείας και
εκπαίδευσης, που θα δίνουν απαντήσεις στη δια-
λεκτική αντίθεση ανάμεσα στη γενική μόρφωση
και στην ανάγκη για αποτελεσματική προετοιμα-
σία για τον επαγγελματικό βίο (Παυλίδης, 2006). Ο
επανασχεδιασμός του μέλλοντος αποτελεί ή, έστω,
πρέπει να αποτελεί μια διαδικασία επιλογής
ανάμεσα σε ποικίλες δυνατότητες χειρισμού των