Page 99 - Microsoft Word - τελικό αρχείο

Basic HTML Version

Η κοινωνιολογία ως επιστήμη και η χρησιμότητά της
Παπαρίζος Α.
.
Κοινωνίας Δρώμενα, τ. 2, 2014
99
Φύσης.
Παρευρισκόμενος
στην
ημερίδα,
ιδιοποιήθηκα, έκανα δηλαδή δικό μου τον εαυτό
μου εκ νέου, έκανα ξανά δικές μου τις πάγιες
επιθυμίες και απολαύσεις μου, ιδιοποιήθηκα το
ακροατήριο, διότι μιλώντας έλαβα ως δικές μου
εν μέρει τις επιθυμίες γνώσης και επικοινωνίας
που διέθετε, και έλαβα ως δική μου εκ νέου την
περιβάλλουσα Φύση, διότι την ιδιοποιήθηκα όχι
κολυμπώντας, αλλά καθιστώντας την φιλική προς
εμένα μέσα από την εργασία μου στην ημερίδα.
Εάν αναφέρω ως παράδειγμα ένα γεγονός της
δικής μου ζωής και τόσο προφανές, είναι διότι
οφείλω να υπενθυμίσω ότι το πρώτο αντικείμενο
μελέτης όλων των κοινωνικών επιστημόνων,
ταυτόχρονα με την μελέτη του οποιουδήποτε
άλλου αντικειμένου, είναι το ίδιο το πλέγμα των
σχέσεων μέσα και μέσω του οποίου ζουν και
πράττουν, διότι όποιο κι αν είναι το αντικείμενο
έρευνάς τους, αναπόφευκτα μέσα και μέσω αυτού
το μελετούν.
Το πεδίο οικονομικών, πολιτικών και
ιδεολογικό-νοηματικών σχέσεων μέσα στο οποίο
ζουν και εργάζονται οι κοινωνικοί επιστήμονες
αποτελεί τους «φακούς επαφής», μέσα από τους
οποίους παρατηρούν και σκέπτονται το κάθε τι,
για αυτό είναι πάντοτε το πρώτο αντικείμενο
μελέτης τους. Δια τούτο και είναι απαραίτητο να
γνωρίζουμε με τι είδους «φακούς ή γυαλιά
όρασης» βλέπουμε και παρατηρούμε, μελετούμε
αλλά και σκεφτόμαστε, διότι ούτως ή άλλως οι
«φακοί αυτοί επαφής» λειτουργούν πριν από όλα
αλλοιώνοντας
και
παραμορφώνοντας
την
πραγματικότητα. Θα πρέπει με άλλα λόγια να
γνωρίζουμε τι είδους παραμόρφωση δημι-
ουργούν, ώστε στον βαθμό που είναι δυνατόν, να
την αφαιρούμε, και κατά την διάρκεια της
παρατήρησης και σκέψης και κατά την εξαγωγή
των συμπερασμάτων και την ανάπτυξη σύνθετων
θεωρητικών προτάσεων.
Η εξουσία, λοιπόν, δεν αποτελεί απλά και
μόνο μία σχέση αμφίδρομη, μέσα και μέσω της
οποίας τα μέλη μιας κοινωνίας επιτρέπουν ο ένας
στον άλλον να πράττουν, όπως δηλώνει και εξηγεί
η ελληνική γλώσσα, αλλά προσωπικά υποστηρίζω
ότι είναι μία σχέση ιδιοποίησης, και μάλιστα
αμοιβαίας ιδιοποίησης, μεταξύ των μελών μιας
κοινωνίας, όλων των ενορμήσεων και των
επιθυμιών τους, των ονείρων, των αντιλήψεων και
των δυνάμεών τους, όλων των αναγκών και των
πράξεών τους, ατομικών, ομαδικών και συλ-
λογικών, με σκοπό την επίτευξη άδηλων και
φανερών σκοπών επιβίωσης, ευημερίας αλλά και
καταστροφής
.
Και όπως είναι επόμενο, όλες αυτές οι
σχέσεις ιδιοκτησίας, εργασίας και εξουσίας
αποκρυσταλλώνονται στην σκέψη και τον νου των
ανθρώπων, στον προφορικό και τον γραπτό τους
λόγο, όπως και στους ίδιους τους θεσμούς τους
οποίους και συνθέτουν, μέσα και μέσω
αντιλήψεων ή, όπως έχει γίνει συνήθεια να
ονομάζονται, εννοιών και ιδεών.
στ) Τι είναι αντιλήψεις και ιδέες
Επομένως, ας σταθούμε σε ένα τελευταίο
ερώτημα: τι είναι αντιλήψεις και τι ιδέες; Διότι,
όπως προανέφερα, κάθε σχέση είναι ταυτόχρονα
και πάντοτε και μία αποκρυσταλλωμένη αντίληψη
ή ιδέα, κοινωνικά παγιωμένη μέσα και μέσω μιας
κάποιας λέξης. Η εξουσία, επί παραδείγματι, είναι
την ίδια στιγμή σχέση, γεγονός, αντίληψη και
θεσμός. Και οι τέσσερις αυτές διαστάσεις της
εξουσίας αποτυπώνονται κοινωνικά, μέσα και
μέσω της λέξης «εξουσία».
Οι δε αντιλήψεις και ιδέες δεν είναι άυλες,
όπως θέλουν να αποδέχονται και να πιστεύουν
σιωπηλά οι περισσότεροι, αλλά είναι πάντοτε και
πριν απ’ όλα υλικές.
Αποτελούνται, κατ’ αρχάς,
από την ίδια υλικότητα που αποτελείται ο
εγκέφαλος και ο νους, η σκέψη και οι ανθρώπινες
πράξεις. Αποτελούνται από σύνθετες μορφές
ανθρώπινης ενέργειας, που παγιώνονται σε
σχήματα και εικόνες στον νου και στην ψυχή, στο
ανθρώπινο δηλαδή σώμα και στη συνέχεια, από
την στιγμή που υλοποιούνται μέσα και μέσω των
πράξεων, στα αποτελέσματα των ανθρωπίνων
πράξεων: στις επαναλαμβανόμενες πάγιες
οικονομικές και πολιτικές σχέσεις, στους θεσμούς