Basic HTML Version
Η κοινωνιολογία ως επιστήμη και η χρησιμότητά της
Παπαρίζος Α.
.
Κοινωνίας Δρώμενα, τ. 2, 2014
88
β) Η Κοινωνιολογία ως επιστήμη ή πώς
μπορούμε να γνωρίσουμε αντικειμενικά την
κοινωνία
Ας δούμε, συνεπώς, αυτό που επιτυγχάνει η
Κοινωνιολογία. Ποια είναι τα κριτήρια με βάση τα
οποία κατοχυρώνεται ως επιστήμη; Είναι
επιστήμη,
πρώτον
, διότι διαπιστώνει τις μελετώ-
μενες σχέσεις και γεγονότα με αυστηρότητα. Τι
σημαίνει αυτό; Αν ρωτούσαμε το Ναπολέοντα και
μας έγραφε την ζωή και τα έργα του, θα είχαμε
μία παραμορφωμένη αντίληψη της ιστορίας του
Ναπολέοντα, γιατί ο ίδιος (;) ο Ναπολέοντας, ό,τι
και να έγραφε, τη δική του οπτική και βιωματική
αντίληψη θα αποτύπωνε. Αν ρωτούσαμε συμπλη-
ρωματικά τους δύο ανθρώπους που είχε μαζί του
σε όλη του τη ζωή και σε όλες του τις μάχες να
πράξουν το ίδιο, γράφοντας την ζωή και το έργο
του Ναπολέοντα, θα εξακολουθούσαμε να έχουμε
μία μερική και παραμορφωμένη αντίληψη των
γεγονότων αυτών, διότι και οι ίδιοι με βάση τη
δική τους ζωή και τη δική τους εμπειρία θα
κατέγραφαν τα γεγονότα. Η οποιαδήποτε
συμπληρωματικότητα μερική θα ήταν και μόνον
ως προς την ορθότητά της.
Για να αποτυπώσουμε με ακρίβεια τις αιτίες
των αποφάσεων και των πράξεων του Ναπο-
λέοντα, τις συνθήκες κάτω από τις οποίες έλαβε
τις αποφάσεις αυτές και έπραξε, όπως και τις
επιπτώσεις αυτών στην αλυσιδωτή διαδικασία της
προσωπικής του ιστορίας, αλλά και της ιστορίας
της κοινωνίας του και της Ευρώπης ολόκληρης της
εποχής του, θα πρέπει, όχι μόνο να
χρησιμοποιήσουμε αυτά που ενδεχόμενα θα μας
έλεγε ο Ναπολέοντας και οι ακόλουθοί του, αλλά
και αυτά που θα κατέγραφαν όλοι οι στρατηγοί,
οι αντίπαλοί του, οι φίλοι του, τα αρχεία των
κρατών, τα αρχεία των πολέμων και ό,τι άλλο θα
μπορούσαμε να έχουμε. Μόνο μία καλή και
επιτυχημένη ανασύνθεση όλων αυτών θα
μπορούσε να μας επιτρέψει, πρώτον, να
«εξηγήσουμε» και, δεύτερον, να «κατανοήσουμε»
τις συνθήκες και τις αιτίες με βάση τις οποίες
έδρασε ο Ναπολέοντας, εξηγώντας ταυτόχρονα
και την ιστορία της πορείας του, όπως,
ταυτόχρονα, και της κοινωνίας του. Το ίδιο ισχύει
και για τον καθένα από εμάς.
Συνεπώς, εκτός της διαπίστωσης και της
αποτύπωσης των γεγονότων, των αποφάσεων και
των πράξεων, η Κοινωνιολογία,
δεύτερον
, θέτει
σαφείς ερωτήσεις, για το καθένα από όλα αυτά
ξέχωρα και για όλα μαζί,
τρίτον
, διατυπώνει
υποθέσεις, και
τέταρτον
, μετά την ανάπτυξη
επιχειρημάτων, «εξηγεί» και «κατανοεί» τις συν-
θήκες και τις αιτίες των γεγονότων, των πράξεων
και των αποφάσεων,
εξηγώντας και κατανοώντας
ουσιαστικά τις οικονομικές, πολιτικές και
ιδεολογικές σχέσεις που διέπουν τη ροή και την
πορεία όλων αυτών σε μία συνεχή σύνθετη
διαδικασία: αυτό που προσωπικά ονομάζω,
διαλεκτική κίνηση της ιστορίας.
Τα συμπεράσματα, αλλά κυρίως η σύνθεση
γενικών προτάσεων εξήγησης και κατανόησης των
γεγονότων και της πραγματικότητας στην
πολυπλοκότητά της, της ιστορίας δηλαδή στο
σύνολό της, προτάσεων που συνήθως από κάθε
επιστήμη
ονομάζονται
θεωρητικές,
είναι,
πέμπτον
, το καταληκτικό έργο της Κοινω-
νιολογίας, αλλά και τα κεντρικά κριτήρια της
αναγνώρισής της ως επιστήμης.
Η έγερση
ερωτήσεων, η κατάθεση υποθέσεων και η επε-
ξεργασία επιχειρημάτων με τελικό αποτέλεσμα
την εξήγηση και την κατανόηση της πρα-
γματικότητας, η σύνθεση, δηλαδή, και η υπο-
στήριξη ισχυρών θέσεων, αποτελούν αναπό-
φευκτα εξίσου ισχυρά κριτήρια, τα οποία επιβε-
βαιώνουν την επιστημονική πράξη, αλλά κυρίως
και την αδιαμφισβήτητη επιστημονική συγκρό-
τηση και φύση της Κοινωνιολογίας.
Αυτό που μένει είναι να αποσαφηνίσω το
αντικείμενό της. Η Κοινωνιολογία έχει ως
αντικείμενό της τις κοινωνικές και ανθρώπινες
σχέσεις. Τι σημαίνει κοινωνικές σχέσεις; Σχέσεις
του ανθρώπου με τον εαυτό του, με τους άλλους
και σχέσεις με τον σύμπαντα κόσμο. Η κάθε σχέση
του ανθρώπου με τον εαυτό του είναι πάντοτε
ταυτόχρονα μία πολυσύνθετη αντικειμενική
σχέση με τους άλλους και με τον κόσμο όλο.
Όπως, επί παραδείγματι, το να κοιμάται κανείς το