Basic HTML Version
Παράγοντες αυξομείωσης των αισθημάτων ξενοφοβίας Ιντζεσίλογλου Ν.
Κοινωνίας Δρώμενα, τ. 2, 2014
83
κοινωνικής γαλήνης στην κοινωνία υποδοχής. Tις
οδυνηρές συνέπειες της διέγερσης τέτοιων αισθη-
μάτων στους οικονομικούς μετανάστες που βρί-
σκονται μέσα στις κοινωνίες υποδοχής, αυτές οι
τελευταίες θα τις βρουν αργά ή γρήγορα μπροστά
τους, και τότε θα είναι ίσως πολύ αργά για να τις
αντιμετωπίσουν με τρόπο αποτελεσματικό.
H εφαρμογή, επομένως, ειδικών και αποτελε-
σματικών προγραμμάτων προετοιμασίας για έντα-
ξη των ξένων στις κοινωνίες υποδοχής είναι
απαραίτητη. Tα προγράμματα αυτά πρέπει να
απευθύνονται τόσο προς τους ίδιους τους ξένους-
μετανάστες όσο και προς τον πληθυσμό υποδοχής.
Απευθυνόμενα προς τους οικονομικούς
μετανάστες, τα προγράμματα ένταξης οφείλουν να
αναπτύξουν σε αυτούς όλες εκείνες τις γνώσεις και
τις ικανότητες, κυρίως γλωσσικές αλλά και
επαγγελματικές, που είναι απαραίτητες για την
ομαλή προσαρμογή τους στις κοινωνίες (εθνικές
και τοπικές) υποδοχής. Στο σημείο αυτό, θα πρέπει
να προσεχθεί ιδιαίτερα η προστασία των οικο-
νομικών μεταναστών από επιτήδειους και κυκλώ-
ματα που ζουν από την εκμετάλλευση της άγνοιας,
της αδυναμίας και του φόβου που χαρακτηρίζουν
εύλογα
πολλούς
από
τους
οικονομικούς
πρόσφυγες-μετανάστες (βλέπε π.χ. όλους εκείνους
που παρασιτούν και προσφέρουν δήθεν τις
υπηρεσίες τους στους μετανάστες ζητώντας τους
υπέρογκα χρηματικά ποσά για τη συμπλήρωση και
κατάθεση μιας απλής αίτησης και για τη
δωροδοκία δήθεν κάποιων υπαλλήλων του
ελληνικού κράτους, προκειμένου να τακτοποιηθεί
δήθεν μια εκκρεμούσα υπόθεσή τους).
Επίσης θα πρέπει να αποφευχθεί η υπερβο-
λική διόγκωση της γραφειοκρατίας των οργανι-
σμών και διαδικασιών ένταξης, έτσι ώστε οι
διαδικασίες αυτές να συντομεύονται και τα
κονδύλια που τυχόν διατίθενται για την ομαλή
ένταξη των οικονομικών προσφύγων να μην
απορροφώνται αποκλειστικά από την ίδια τη
γραφειοκρατία για τη μισθοδοσία των τυχόν
υπεράριθμων υπαλλήλων της. Για να μη συμβεί
αυτό, η πολιτική ένταξης των οικονομικών μετα-
ναστών, θα πρέπει κυρίως να στηρίζεται σε ένα
συνδυασμό κινήτρων που απευθύνεται στην
ιδιωτική πρωτοβουλία υπό την επίβλεψη πάντοτε
του Κράτους.
Διαφορετικό από την κοινωνική ενσωμάτωση
ή ένταξη των μεταναστών στην κοινωνία υποδοχής
είναι το φαινόμενο της
αφομοίωσης
των οικονο-
μικών μεταναστών μέσα στην κοινωνία υποδοχής.
Η διάκριση αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία δεδο-
μένου του γεγονότος ότι η αφομοίωση είναι έν-
νοια συγγενής μεν, αλλά ταυτόχρονα διαφορετική
από την έννοια της κοινωνικής ένταξης, στην οποία
πιο πάνω αναφερθήκαμε και η οποία έχει ένα
αποκλειστικά θετικό νοηματικό περιεχό-μενο και
την επιδιώκουν ως τελικό αποτέλεσμα οι οικο-
νομικοί μετανάστες.
Η αφομοίωση έχει κυρίως μια πολιτισμική
διάσταση. Πρόκειται για μια θετική, μάλλον, αντι-
μετώπιση του προβλήματος των ξένων σε μια
κοινωνία υποδοχής, όταν και στο βαθμό μόνο που
η αφομοίωση των ξένων-μεταναστών γίνεται με
την αυθόρμητη αποδοχή, εκ μέρους των ξένων,
των αξιών και του τρόπου ζωής της κοινωνίας
υποδοχής. Αντίθετα η πολιτισμική αφομοίωση
βιώνεται, εν τέλει, αρνητικά από τους οικονο-
μικούς μετανάστες και έχει μακροχρόνια δυσμε-
νείς συνέπειες για την κοινωνία υποδοχής τους,
όταν και στο βαθμό που το σύστημα αξιών της
κοινωνίας υποδοχής επιβάλλεται δια της βίας ή και
μέσω της υποχρεωτικής εκπαίδευσης στους ξέ-
νους, δίχως αυτοί οι τελευταίοι να έχουν τη
δυνατότητα κάποιας άλλης επιλογής προκειμένου
να διασώσουν και αναπτύξουν την πολιτισμική
τους ταυτότητα και ιδιαιτερότητα.
H πρόσφατη αλλά κι η ιστορική εμπειρία των
ευρωπαϊκών χωρών έχει ασφαλώς καταδείξει ότι η
βίαιη ή υποχρεωτική πολιτισμική αφομοίωση διε-
γείρει κατά κανόνα την αντίδραση των υπό
αφομοίωση πληθυσμών, οι οποίοι αργά ή γρήγο-
ρα, ίσως και μετά την πρώτη γενιά προσφύγων ή
μεταναστών, αναζητούν τη διασπασμένη πολιτι-
σμική τους παράδοση, συνοχή και συνέχεια. Kατά
συνέπεια η φάση της βίαιης πολιτισμικής αφο-
μοίωσης ακολουθείται από μια φάση σύγκρουσης
και ενδεχομένως αυτοπεριθωριοποίησης των