Basic HTML Version
Η καθημερινότητα του πρωτοφασισμού στο σχολείο
Σαραφίδης Θ.
Κοινωνίας Δρώμενα, τ. 2, 2014
64
γραμμική
και
ποσοτικοποιήσιμη,
σε
συστήματα παραγωγής. [...] [Ο] καλύτερος
τρόπος για τον καπιταλισμό να εξασφαλίσει
τη σημειωτική υπαγωγή είναι να κωδικο-
ποιήσει την επιθυμία με γραμμικό τρόπο. Σε
ένα
εργοστάσιο
ή μία
τράπεζα, ο
καπιταλισμός δεν θέλει ανθρώπους που
φέρουν μαζί τους την ολότητα των εαυτών
τους, με τις επιθυμίες και τα προβλήματα τους.
Κανείς δεν τους ζητάει να επιθυμούν, να
αγαπάν, να μελαγχολούν· αυτό που τους
ζητείται είναι να κάνουν μόνο τη δουλειά τους.
Πρέπει να καταπιέζουν το τι αισθάνονται, το τι
είναι, τις αντιλήψεις τους (σημειωτική τους),
κι όλα τα προβλήματα τους. Το να εργάζεσαι
σε μία καπιταλιστική κοινωνία συνεπάγεται
ότι απομονώνεις μία ικανή σημειωτική
ποσότητας που έχει μία συγκεκριμένη σχέση
με το νόμο της γραφής» (Guattari, 2009: 284).
Ο Cleaver συναντώντας τη θέση του Guattari θα
συλλάβει το σχολείο ως μέρος μία μεγάλης
βιομηχανίας παραγωγής αλήθειας, στην οποία
συμμετέχουν θεσμοί από το νηπιαγωγείο μέχρι το
πανεπιστήμιο. Το σχολείο είναι σχεδιασμένο για
να παράγει την «εργατική δύναμη» –δηλαδή την
προθυμία και την ικανότητα για εργασία (Cleaver,:
2006). Η παραγωγή αυτών των σωμάτων γίνεται
μέσω της κωδικοποίησης του προγράμματος
σπουδών στη βάση της λογικής της αγοράς. Η
εκπαιδευτική πολιτική που θέλει το άτομο
υπεύθυνο να επιλέξει ανάμεσα σε διαφορετικούς
δρόμους νεοφιλελεύθερης ενσωμάτωσης πραγμα-
τοποιείται μέσω μίας κουλτούρας εκτέλεσης
καθηκόντων που υπόκειται σε διαφορετικές
έννοιες του εαυτού «για το τι πρέπει να θεωρείται
καθεστώς, που περιλαμβάνει την παρατήρηση, την
επιτήρηση, και την εξέταση» (Foucault, 1982: 50
στο Webb κ.ά., 2014).
«Ο νεοφιλελεύθερος εαυτός είναι ένας
επιχειρηματίας homo economicus ελεύθερος από
το κράτος-νταντά και είναι υπεύθυνος για τον
εαυτό του» (Webb κ.ά., 2014). Αν το σχολείο
κοινωνικοποιεί επομένως σε κάτι, είναι ακριβώς
αυτή η εκγύμναση στον εαυτό του homo
economicus. Η εξέταση, η επιτήρηση, ο εντοπισμός,
ο έλεγχος και άλλες λειτουργίες της πανοπτικής
αρχιτεκτονικής
ενεργοποιούνται
μέσα
στο
πρόγραμμα σπουδών για την επίτευξη της
παραγωγικής
αποδοτικότητας
του
νεοφι-
λελεύθερου υποκειμένου.
«Η πρωτοφασιστική εκπαιδευτική πολιτική
είναι μία ομάδα λόγων που κεφαλαιοποιούν
τους νεοφιλελεύθερους λόγους της απόδοσης,
της απορρύθμισης, της αγοράς, των
υποδειγμάτων, της υπευθυνότητας, της
απόσυρσης του Κράτους, της εμπορευ-
ματοποίησης, και των επιχειρηματικών υπο-
κειμένων.
Ωστόσο
η
πρωτοφασιστική
εκπαιδευτική πολιτική χρησιμοποιεί τους
λόγους του ρατσιστικού νεοφιλελευθερισμού
για τους σκοπούς, των τοπικών, εθνικών, και
υπερ-εθνικών ρατσιστικών λόγων» (Webb &
Gulson, 2012).
Μέσα στη γραμμική διάταξη των σωμάτων στο
χώρο και το χρόνο του σχολείου οι μαθητές/τριες
ουσιαστικά υπόκεινται σε μία συγκεκριμένη
επικοινωνιακή διαδικασία, στα πλαίσια της οποίας
καλούνται να πάρουν τη θέση τους ως υπόδουλοι
στα αγελαία γραμμομοριακά σύνολα.
«Κάτω από το γράμμα του προγράμματος
σπουδών και της ενσάρκωσης του στον
δάσκαλο, οι μαθητές εξωθούνται να
«χαράξουν» το τρέχον μάθημα. Μέσω της
τοποθέτησης του προγράμματος σπουδών ως
κώδικα και του καθηγητή ως νόμου,
εξασφαλίζεται η ομοιογενής «ενότητα» της
τάξης. Αν και μία τέτοια ενότητα είναι
κατηγόρημα σε μία δογματική διαίρεση της
εργασίας. Οι καθηγητές ενσαρκώνουν το
πρόγραμμα σπουδών ως κώδικα που οι
μαθητές παθητικά ή ίσως και διαδραστικά
επαναλαμβάνουν. Με άλλα λόγια, ενώ ο
εκτελεστής της ορχήστρας εμπλέκεται στην
παρτιτούρα ως σημείο, αυτή η εμπλοκή δεν
είναι ενεργητική. Μάλλον, απαιτεί τον
εκτελεστή να ακολουθεί την παρτιτούρα με
πίστη. Εκ περιτροπής, ενώ οι ενέργειες του
σώματος
του
εκτελεστή
εμπλέκονται