Basic HTML Version
Κοινωνίας Δρώμενα, τ. 2, 2014
57
Η καθημερινότητα του πρωτοφασισμού στο σχολείο
Σαραφίδης Θεόδωρος
Κοινωνιολόγος
saras@riseup.net
Περίληψη
Στην παρέμβαση αυτή δεν θα εστιάσουμε στο ρομαντικό νεοφασισμό που εμφανίζεται στα παγκόσμια
δίκτυα της κυριαρχίας, πιο δυναμικός μετά το 2008. Δεν γίνεται επίσης προσπάθεια αναγωγής του
φασισμού στις συνθήκες της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης. Αντίθετα ακολουθούμε ένα δρόμο που
υποστηρίζει πως ο φασισμός στις μέρες μας, ταυτίζεται με το κυρίαρχο δόγμα του νεοφιλελευθερισμού, το
φονταμενταλισμό της αγοράς και το πνεύμα του οικονομικού ορθολογισμού, που έχει ενσταλάξει κάθε
στιγμή της καθημερινής ζωής. Θα προσπαθήσουμε να εντοπίσουμε εκείνες τις τάσεις στο επίπεδο της
μικροφυσικής καθημερινότητας, στα πλαίσια του σχολείου, οι οποίες οδηγούν στην ανάδυση του
νεοφιλελεύθερου φασισμού και να δείξουμε πως ακόμα και η νεοναζιστική έκβαση του είναι μία επιλογή
ατομικών και συλλογικών δρώντων μέσα στον καπιταλισμό, που αναδύεται από τις πρακτικές
διακυβέρνησης κι ελέγχου. Το σχολείο είναι μία από αυτές.
Λέξεις-κλειδιά
:
Νεοφιλελευθερισμός, πρωτοφασισμός, σχολείο, πανοπτικό, διακυβέρνηση, επιθυμητικές
μηχανές
.
1. Νεοφιλελεύθερος πρωτοφασισμός
Ο φασισμός ενυπάρχει μέσα στην ιεραρχία
των θεσμών μίας κοινωνίας, η οποία αναδύεται
στα πλαίσια της καπιταλιστικής κωδικοποίησης,
και της αξιωματικής του. Όπως λένε οι Deleuze και
Guattari,
«[...] η επιθυμία παράγει κάτι πραγματικό ή η
επιθυμητική παραγωγή δεν είναι τίποτα άλλο
παρά η κοινωνική παραγωγή. Δεν μπαίνει
ζήτημα να ορίσουμε για την επιθυμία μία
ιδιαίτερη μορφή ύπαρξης, μία διανοητική ή
ψυχική πραγματικότητα, αντίθετη από την
υλική
πραγματικότητα
της
κοινωνικής
παραγωγής» (1977: 38).
Ξεκινώντας από αυτήν τη θέση προσεγγίζουμε το
φασισμό ως κοινωνική κι επιθυμητική παραγωγή.
Ο φασισμός συνδέεται άμεσα με τις επιθυμίες των
ανθρώπων οι οποίοι επενδύουν σε ένα μαζικό
φαινόμενο, προκειμένου να τις ικανοποιήσουν
μέσα στις κοινωνικές τους συναρθρώσεις. Οι
παρανοϊκές αφηγήσεις των μεγάλων γραμ-
μομοριακών συνόλων, του έθνους, της φυλής, της
αγοράς, της τάξης, δεν μπορούν να αναχθούν
γραμμικά σε μία οικονομική, πολιτική ή
ψυχολογική βάση. Οι κοινωνίες ή καλύτερα οι
κοινωνικές πολλαπλότητες δημιουργούνται στη
διαρκή κίνηση και την ταλάντευση τους ανάμεσα
σε δύο τύπους κοινωνικής επένδυσης, το
διαχωριστικό και το νομαδικό.
«[Υ]πάρχουν
δύο
τύποι
κοινωνικής
επένδυσης, ο διαχωριστικός κι ο νομαδικός,
όπως και δύο πόλοι του παραληρήματος: ένας
τύπος ή πόλος παρανοϊκός- φασιστοειδής,
που επενδύει το σχηματισμό της κεντρικής
εξουσίας, τον υπερεπενδύει κάνοντας τον το
αιώνιο τελικό αίτιο όλων των κοινωνικών
μορφών της ιστορίας, αντι-επενδύει τους
εδαφικούς κλοιούς ή την περιφέρεια και απο-
επενδύει κάθε ελεύθερη παράσταση της