Page 54 - Microsoft Word - τελικό αρχείο

Basic HTML Version

Φασισμός και εκπαίδευση: Χώρος επώασης του αυγού του φιδιού;
Καραμανώλη Ε.
Κοινωνίας Δρώμενα, τ. 2, 2014
54
κάποιες τάξεις. Πιο συγκεκριμένα, η προσέγγιση
του φασισμού γίνεται αδρομερώς στη Στ'
Δημοτικού, αφού διδάσκονται λίγα πράγματα
σχετικά με το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Το ίδιο
συμβαίνει και στην Γ' Γυμνάσιου, ενώ η
προσέγγιση του φασισμού είναι λιγότερη εποπτική
στο βιβλίο της Γ' Λυκείου σε σύγκριση με το βιβλίο
της Γ' Γυμνασίου (Κόκκινος, Γατσωτής και
Λεμονίδου, 2012).
Η σχολική ιστορία, όμως, έχει προορισμό να
παρέχει πολύτιμες γνώσεις που μπορούν να
χρησιμεύσουν ως οδηγίες χρήσης για τους νέους,
με σκοπό να καλλιεργήσουν την κριτική
επαγρύπνηση και να εμβαθύνουν στη λειτουργία
της δημοκρατίας (Τζόκας, 2000: 19). Είναι
αναγκαίο να δοθεί η θέση που αρμόζει στο
μάθημα της Ιστορίας στο ελληνικό εκπαιδευτικό
σύστημα, ώστε η ιστορική γνώση και η κριτική
ιστορική σκέψη να είναι αναπόσπαστα στοιχεία
της πολιτικής κουλτούρας της ελληνικής κοινωνίας
(Κόκκινος,
1998:
250).
Ακόμα
και
στα
συγκρουσιακά θέματα (controversial issues) σαν
αυτό που εξετάζεται, η επίσημη σχολική εκπαί-
δευση προτιμά την επιλεκτική μνήμη αντί της
κριτικής κατανόησης, την αποϊδεολογικοποίηση,
τον ηθικό φρονηματισμό αντί της ορθολογικής
ανάλυσης (Παληκίδης, 2013: 10). Βασικός, όμως,
στόχος της διδακτικής της Ιστορίας πρέπει να είναι
η καλλιέργεια της ιστορικής σκέψης, η συγκρότηση
βαθιάς κοινωνικής συνείδησης και η δημιουργία
ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων, έτσι ώστε «οι
μαθητές και μελλοντικοί πολίτες να βλέπουν τον
κόσμο πολυπρισματικά (multiperspective), λοξά
και έκκεντρα, κρατώντας τις αναγκαίες αποστάσεις
από τα μεγάλα ρεύματα και τα συγκροτημένα
μέτωπα, έτσι ώστε να κατακτούν την ικανότητα
του διαλόγου και της λογικής επιχειρηματολογίας,
με στόχο τη συγκρότηση δημοκρατικής πολιτικής
συνείδησης» (Κόκκινος, 2011). Για την ικανοποίηση
αυτού του στόχου είναι απαραίτητο να μην
αποκρύπτονται και αποσιωπώνται τα ιστορικά
γεγονότα και η πορεία τους, γιατί υπό αυτό το
πρίσμα δεν θα είναι εφικτή η αξιοποίηση των
σφαλμάτων του παρελθόντος και οι τραγικές
συνέπειες και κατά συνέπεια η αποφυγή τους
(Γεωργιάδης, 2011: 33-34).
Επιπλέον, η σχολική Ιστορία οφείλει να
επεξεργάζεται και να απαντά σε ερωτήματα που η
συγκυρία γεννά και προκύπτουν ως ερωτήματα της
κοινωνίας. Επίσης, είναι το μάθημα που
προσφέρεται για να ενθαρρύνει δεξιότητες
ανάγνωσης και ερμηνείας των εμπειριών του
παρόντος, ώστε να αποτελέσουν χρήσιμο εργαλείο
για την αποφυγή δυσάρεστων μελλοντικών
καταστάσεων (Κάββουρα, 2013). Τέλος, πάντα
σύμφωνα με την Κάββουρα, μια βασική λειτουργία
της Ιστορίας είναι «η κοινωνικοποίηση των
ιστορικών γεγονότων και η συσχέτισή τους με
ερωτήματα για την αναζήτηση συνάφειας με
έμφαση στην ιδεολογία και τη δράση του
φασισμού και άλλων συγγενών με αυτό το
φαινόμενο πολιτικών μορφωμάτων στη σύγχρονη
ελληνική πραγματικότητα» (Κάββουρα, 2013: 2),
δηλαδή η εξέταση του φασιστικού – ναζιστικού
φαινομένου υπό το πρίσμα των παροντικών
κοινωνικών αντιλήψεων και ενδιαφερόντων.
Η χρήση της Ιστορίας κατά συνέπεια μπορεί
και είναι σκόπιμο να συμβάλει στην πρόοδο και
την ειρηνική συνύπαρξη της ανθρωπότητας, καθώς
και στη χειραφέτηση του ανθρώπου και κατ'
επέκταση των κοινωνικών τάξεων, γιατί περικλείει
όλη τη γνώση, την ιστορική εμπειρία και τη μνήμη
του παρελθόντος, που μπορούν να λειτουργήσουν
ευεργετικά για το μέλλον αν αξιοποιηθούν
κατάλληλα (Μαδεμλής, 2008: 70). Ωστόσο, το
επίμαχο θέμα του φασισμού είναι ευαίσθητο σε
όποια χρονική περίοδο και αν εξετάζεται, για αυτό
απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή στις συναισθηματικές
προσεγγίσεις (Σακκά, 2013). Επομένως, η άγνοια
των μαθητών της χώρας αναφορικά με τα
εγκλήματα του φασισμού κατά της ανθρωπότητας
είναι αυτή που δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για
τη διάδοση του φασισμού και μπορεί να
καταπολεμηθεί με τη σωστή διδασκαλία της
Ιστορίας. Το σίγουρο είναι ότι δεν μπορούμε να
απαλλαγούμε από την ευθύνη όταν υπακούμε σε
μια διαταγή ή όταν προσαρμοζόμαστε στην
κοινωνική επιταγή. Επιβάλλεται να θυμόμαστε τις