Page 108 - Microsoft Word - τελικό αρχείο

Basic HTML Version

Β ι β λ ι ο κ ρ ι τ ι κ ή
Κοινωνίας Δρώμενα, τ. 2, 2014
108
Μ. Εμμανουηλίδης & Α. Κουκουτσάκη
Χρυσή Αυγή και στρατηγικές διαχείρισης
της κρίσης
Αθήνα: Futura, 2012
Κριτική από τον Παύλο Τριανταφύλλου
1
Το
Χρυσή Αυγή και στρατηγικές διαχείρισης
της κρίσης
(futura, 2012) των Μ. Εμμανουηλίδη &
Αφ. Κουκουτσάκη είναι ένα έργο αποτελούμενο
από δύο κείμενα γραμμένα μέσα στη και για τη
συγκυρία της θεαματικής (επαν-)εμφάνισης της
ΧΑ, μα που σκοπεύει ερμηνευτικά, μέσω μιας «μη
συγκυριακής ανάλυσης της συγκυρίας» (σ. 13), σε
κοινωνικές και πολιτικές διαδικασίες μέσης
διάρκειας (για να θυμηθούμε τον όρο του
Braudel). Φαινόμενα, δηλαδή, και διαδικασίες που
ξεφεύγουν από την πιο στενή και εν πολλοίς
απρόβλεπτη ροή της επικαιρότητας.
Όπως είναι περίπου προφανές μια τέτοια
θεωρητική απόφαση χρειάστηκε και απαίτησε την
μεικτή χρήση πολλών θεωρητικών και αναλυτικών
εργαλείων που συνήθως θεωρούνται ασυμβί-
βαστα, ασύμμετρα ή και εχθρικά μεταξύ τους. Οι
διαδικασίες στις οποίες αναφέρονται οι συγγρα-
φείς δεν ενοποιούνται σε μια κεντρική μήτρα. Αν
με τυπικούς όρους η ανάλυση της συγκυρίας είναι
η αναγωγή μιας σύνθετης κατάστασης σε κάποια
μυστηριωδώς απλούστερα αντικείμενα και οντότη-
τες, οι συγγραφείς, στον αντίποδα και προς τιμήν
τους, καθιστούν πιο πολύπλοκη την κατάστασή
μας, την επανασυνθέτουν σε μια εικόνα αντιφα-
τική και ετερογενή.
Αντί να μας μιλήσουν για το αντικείμενο ΧΑ,
εστιάζουν στην ανασυγκρότηση εκείνου του πεδί-
ου σχέσεων εξουσίας εντός του οποίου εμφανί-
στηκε η δυνατότητα ύπαρξης μιας τέτοιας οργάνω-
σης. Με μία έννοια, η μελέτη τους δεν
1
Υποψήφιος Διδάκτορας Ιστορίας των Επιστημών, Εθνικό και
Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
καθοδηγείται από κάποιον εμπειρισμό, μα περισ-
σότερο από μια μεθοδολογία ανάδειξης των
συνθηκών ανάδυσης τέτοιων οργανώσεων. Συνε-
πώς, η σημασία αυτής της δημοσίευσης δεν έγκει-
ται τόσο στην επιτυχή της πρόβλεψη περί της
«εξάρθρωσης» της ΧΑ, αλλά στη συστηματική από-
κάλυψη των μηχανισμών που επιτρέπουν την
(επαν-)εμφάνιση τέτοιου τύπου οργανώσεων, κα-
θώς και του τρόπου με τον οποίο οι τελευταίες
αξιολογούνται πλέον διαφορετικά, ως ορατές μορ-
φές αυτού που συντελείται στο επίπεδο της ανα-
κατανομής των εξουσιών του κράτους, της πολι-
τικής και οικονομικής εξουσίας, στη σημερινή τους
ρατσιστική λειτουργία. Και το πρόσφατο ουκρα-
νικό παράδειγμα στέκει εκεί ως μια κάποια
επικύρωση της μεθοδολογίας τους.
Τα κείμενα βρίσκονται σε σχέση αμοιβαίας
προϋπόθεσης και συνεπαγωγής. Κοινό θέμα και
στα δύο είναι η παρούσα ενίσχυση της κρατικής
κυριαρχικότητας, σύμφωνα με το φουκωικό
σχήμα, ως τρόπου άσκησης της εξουσίας. Όχι όμως
με τη μορφή μιας επιστροφής στη μοναρχική
κυριαρχικότητα (αν και οι συγγραφείς φαίνεται σε
κάποια σημεία να το υπονοούν), αλλά με τη μορφή
του ρατσιστικού κράτους. Από τις πολύτροπες αι-
τίες για τις οποίες συντελείται αυτή η ανα-
συγκρότηση στο πλέγμα των εξουσιών και κάνουν
αναγκαία την ενίσχυση αυτής της τροπικότητας της
εξουσίας, ο Εμμανουηλίδης επιλέγει να σταθεί
στην κρίση της νεοφιλελεύθερης κυβερνολογικής
(
gouvernementalité
), που δημιούργησε την ανάγκη
ενός «κυριαρχικού παραπληρώματος», ενώ η
Κουκουτσάκη, παρακολουθώντας τους μετα-
σχηματισμούς που συμβαίνουν στο επίπεδο των
ποινικών θεσμών, στέκεται στην κατάρρευση του
κράτους πρόνοιας και δικαίου και την ανάδυση
του «ποινικού κράτους», σε μια εποχή που η
επίσημη αντεγκληματική πολιτική τείνει να γίνει
μια από τις θεμελιώδεις λειτουργίες του.
Θα περιοριστούμε μόνο στο επίδικο ζήτημα
της σχέσης που τα δύο κείμενα αποδίδουν μεταξύ
ΧΑ και πολιτικού συστήματος. Το ερώτημα της
σχέσης αυτής δεν αναλαμβάνεται στη πλέον